یکی از ایرادهای رایج در نوشتار فارسی امروز، استفادهٔ ناصحیح از «الف» در وسط واژه است. تا آن جایی که در دورهٔ ابتدایی به ما آموزش دادند، «آ» در وسط واژه نمی‌آید اما بعداً که بیشتر یاد گرفتیم برایمان سؤال پیش آمد که پس «قرآن» چیست؟ «دانش‌آموز» از کجا آمده است؟
در ادامه به این می‌پردازیم که در میان کدام واژه‌ها «آ» می‌آید. نوآوری درست است یا نواوری، فرایند درست است یا فرایند؟ کارآمد درست است یا کارامد؟ کارایی درست است یا کارآیی؟
در این مقاله خواهید خواند:
قانون ساده و کلی برای «الف» در ابتدا کلمه
در زبان و نوشتار فارسی، «الف» به چند صورت وجود دارد وقتی ما از الف صدای «آ» را نیاز داریم، این صدا به دو صورت نوشته می‌شود: «آ» و «ا».
«آ» همیشه در ابتدای واژه‌ها می‌آید و این حرف در میان واژه‌ها به شکل «ا» نوشته می‌شود.
مثال برای «آ» در ابتدای واژه: آفرین، آستارا، آستین، آمیخته، آموزش و…
مثال برای «آ» در میان واژه: میان، واژه، صدا، خاله، ساده، عالی و…
قانون نوشتن آ در میان واژه چیست؟
برای قانون کلی نوشتن «الف» در میان و ابتدای کلمه، استثناهایی هم وجود دارد. مثلاً: قرآن، نوآوری و…
در زبان فارسی و در واژه‌های مختلف، «الف» در میانِ واژه‌ها همیشه به صورت «ا» بدون مد می‌آید؛ مگر این که شروع‌کنندهٔ هجای دوم، سوم و… «آ» باشد. در این جا باید توضیح دهیم که هجا یا بخش چیست.
هجا یا بخش چیست؟
هجا یا بخش یا سیلاب (به انگلیسی: Syllable) یک یکای سازمان‌دهنده برای رشته صداهای گفتاری است. هجا یک واحد گفتار است که با هر ضربهٔ هوا از ریه خارج می‌شود. اگر بخواهیم به ساده‌ترین شکل ممکن به شما یادآوری کنیم، باید بخش کردن واژه‌ها در کلاس اول ابتدایی را به یاد آورید که با حرکت دست‌هایمان رو به جلو، کلمات را بخش می‌کردیم و به معلم می‌گفتیم که هر کلمه چند بخش است.
حالا که هجا یا بخش را شناختید، دوباره تکرار می‌کنیم که اگر در وسط واژه «آ» داشته باشیم و «آ» ابتدای هجا یا بخش باشد، الف به صورت «آ» نوشته می‌شود. با مثال موضوع را بهتر درک خواهید کرد:
قرآن: قُر + آن
دانش‌آموز: دا + نِش + آ + موز
فرایند: فَ + را + یَند
کارایی: کا + را + یی
فناوری: فَن + نا + وَ + ری
کلام آخر
پس هر جا که الف به عنوان «a»، در وسط واژه بیاید و شروع‌کنندهٔ هجا یا بخش باشد، به صورت «آ» و هر جا که شروع‌کنندهٔ هجا و بخش نباشد به صورت «ا» و بدون سرکش نوشته می شود. در بسیاری از موارد زبان فارسی و نوشتار زبان، «a» در میان واژه به صورت «ا» نوشته می شود اما گاهی هم با «آ» می‌آید.
در نتیجه:
فرایند درست و فرآیند غلط است.
کارآمد درست و کارامد غلط است.
نوآوری درست و نواوری غلط است.
فناوری درست و فن‌‌آوری غلط است.
اگر می‌خواهید بدون دغدغه و بدون دردسر تمام این موارد، به صورت خودکار در متن شما شناسایی شود و نمونهٔ درستشان به شما پیشنهاد شود، نرم‌افزار ویرایش متن فارسی پاکنویس را نصب کنید. پاکنویس یک افزونهٔ ویرایش متن رایگان است که روی Word و Google Chrome شما نصب می‌شود و مشکلات نگارشی و ویرایشی شما را تصحیح می‌کند. برای استفادهٔ رایگان از پاکنویس به صفحهٔ نرم‌افزار ویرایش متن فارسی یا ویرایش متن آنلاین مراجعه کنید.
یک دیدگاه
اگر الف وسط در (ف + را + یند) به دلیل اینکه شروع کننده هجا نیست باید بدون مد نوشته بشه پس چرا الف وسط کارامد (کا + را + مد) باید با مد نوشته بشه. فقط نگین که (کار + ا + مد) درسته!