گاهی ناشران برای کم‌کردن هزینه‌های چاپ کتاب، ویرایش متن فارسی کتاب را به نویسنده یا مترجم همان متن می‌سپارند و متأسفانه این کار در برخی از نشر‌های کشورمان بسیار رایج است. در این جا، سؤال پیش می‌آید که آیا نویسنده یا مترجم، ویراستار اثر هم است و می‌تواند ویراستاری را بر عهده بگیرد یا نه؟
اگر بخواهیم خیلی کوتاه و بدون استدلال پاسخ دهیم، خیلی قطعی به شما می‌گوییم نه. ویرایش متن فارسی کاری تخصصی، خاص و ویژه است که مترجم و نویسنده نمی‌توانند از پس آن بر بیایند.
در این مقاله خواهید خواند:
ویراستار چه مهارت‌هایی دارد که نویسنده و مترجم ندارند؟
شغل ویراستاری و ویرایش متن فارسی نیاز به مهارت‌ها و استعداد‌های زیر دارد:
تسلط بر زبان فارسی
ویراستار به‌خوبی با تمام قواعد نوشتاری و ویرایشی زبان فارسی آشناست و این دانش را هم به سادگی و با خواندن چند کتاب به دست نیاورده است. ویراستار علاوه بر دانش تخصصی در زمینهٔ ویرایش متن فارسی که از کتاب‌ها و مراجع اصلی ویرایش به دست آورده، سال‌ها مطالعه کرده است. یکی از راه‌های یادگیری ویرایش این است که با سال‌ها مطالعهٔ گسترده در زمینه‌های مختلف با نحوهٔ صحیح نوشتن آشنا شوید.
تیزبین و بادقت
ویراستار متخصص علاوه بر این که به زبان فارسی و نگارش و ویرایش مسلط است، تیزبین و دقیق است و حتی یک نقطه و ویرگول جاافتاده یا اضافه را هم در یک نگاه متوجه می‌شود یا با یک بررسی کوتاه و اجمالی، مشکلات بزرگ نگارشی را پیدا می‌کند.
تحلیل منطقی
ویراستار زمانی که می‌خواهد کار ویرایش محتوایی انجام دهد، کلیت متن را در نظر می‌گیرد و بین تمام بخش‌های آن، ارتباط معنایی دقیق ایجاد می‌کند. ویراستار این توانایی را دارد که بین جمله‌های مختلف متن فارسی ارتباط ایجاد کند تا خواننده مطلب را دقیقاً و عیناً متوجه شود.
استفاده از ابزار‌های ویراستاری
ویراستار به‌خوبی می‌تواند از دایرهٔ واژگان خاص و ویژه استفاده کند که هر کسی به آن‌ها دسترسی ندارد. البته ویراستار‌ها از ابزار‌های ساده‌تری هم استفاده می‌کنند تا سرعت کار خود را افزایش دهند. یکی از این ابزار‌ها، پاکنویس است. پاکنویس یک نرم‌افزار ویرایش متن فارسی است که تمام غلط‌های متن شما را در یک لحظه پیدا می‌کند.
خلاقیت ویژه در اصلاح محتوا
اگر در یک متن تخصصی ایراد‌های محتوایی فاحش یا حتی جزئی وجود داشته باشد، ویراستار با دقت نظر و با استفاده از خلاقیت خود، به راحتی این ایراد‌ها را پیدا می‌کند و به بهترین شکل ممکن، ویرایش می‌کند.
نقش ویراستار، نویسنده و مترجم چیست؟
بیان این مطلب اصلاً ضرورتی ندارد اما برای انتقال این مفهوم به برخی از ناشران لازم است که این را بگوییم که وظیفهٔ نویسنده، نوشتن متن فارسی است. مترجم متن را از زبان دیگری به فارسی ترجمه می‌کند، می‌نویسد و تحویل می‌دهد.
نویسنده و مترجم حتی نیاز ندارند که متن را تمیز و بدون غلط تحویل دهند. نویسنده و مترجم می‌توانند متن را دست‌نویس و بدون بازنگری به ناشر و ویراستار تحویل دهند چون اصلاً وظیفهٔ ویرایش متن و آراسته کردن نوشته با آن‌ها نیست و توان و دانشش را هم ندارند.
در مواردی ممکن است نویسنده و مترجم، دانش ویرایش متن را هم داشته باشند اما یکی از مهم‌ترین اصول و شروط ویرایش متن فارسی این است که فردی به غیر از نویسنده آن را بخواند و ویرایش کند تا از قبل دید و پس‌زمینه‌ای نسبت به متن نداشته باشد.
جمع‌بندی
بسیار دیده‌اید که کتاب‌ها چندین بار ویرایش می‌شوند و هر بار هم خطا‌هایی ویرایشی و نگارشی در آن‌ها پیدا می‌شود. این نشان می‌دهد که ویرایش متن فارسی، به خصوص در زمینهٔ ویرایش کتاب، بسیار تخصصی، ظریف و دقیق است.
برای کاهش هزینه‌های چاپ کتاب نمی‌توانیم و نباید دید و تخصص ویراستار را از چرخهٔ تولید کتاب حذف کنیم چون مترجم یا نویسندهٔ اثر هر چه قدر هم که در ویرایش چیره‌دست باشند، به اندازهٔ یک ویراستار نمی‌توانند مفید واقع شوند و نکتهٔ نهایی این که فردی که کتاب یا اثر را ویرایش می‌کند باید از نویسنده و مترجم مجزا باشد تا پس زمینهٔ ذهنی در مورد مطلب نداشته باشد و به تازگی و برای اولین بار با آن مواجه شود.
پس اگر کتابی نوشتید یا ترجمه کردید و ناشر از شما خواست که ویرایش متن را هم بر عهده بگیرید، الان می‌دانید که چه برخوردی کنید و چه پاسخی دهید.
اگر برای ویرایش متن فارسی به یک ابزار کمکی و یک ربات هوشمند نیاز داشتید، پاکنویس را بررسی کنید. پاکنویس یک محصول هوشمند در زمینهٔ ویرایش متن فارسی است که روی نرم‌افزار ورد شما نصب می‌شود و خطایابی متن فارسی شما را بر عهده می‌گیرد و در کسری از ثانیه، پیشنهاد‌های ویرایشی دقیقی برای بهبود متن به شما ارائه می‌دهد. برای دانلود نرم‌افزار به صفحهٔ نرم‌افزار ویرایش متن فارسی مراجعه کنید.
یک دیدگاه
چه پارادوکسی !!! نیم‌فاصله در تصویر رعایت نشده