غلط‌های املایی رایج در زبان فارسی را بشناسیم

در نوشتن متون مختلف حتماً پیش آمده با کلماتی روبرو شویم که در درست‌نویسی آن‌ها تردید داشته‌ایم. فرقی ندارد به دلیل اشتباه تایپی باشد یا غلط املایی، هیچ چیز مانند یک اشتباه در نوشتار کلمات نمی‌تواند متن را در نگاه خواننده کم‌ارزش  کند.
زبان فارسی همواره دارای نکاتی است که در اصلاح کلمات باید در نظر گرفته شود. بر اساس اهمیت این موضوع، در این مقاله سعی کردیم برخی از نکاتی را که باید در درست‌نویسی به کار گرفته شود برای شما جمع‌آوری کنیم.

کلمات مشابه

در زبان فارسی با کلماتی روبرو می‌شویم که با وجود تلفظ یکسان، دارای معنایی متفاوت هستند. تفاوت در معنای این کلمات هم‌آوا به قدری بالاست که اشتباه در به کار بردن آن سبب می‌شود تا متن ما معنای خود را از دست بدهد. با دانستن معنای لغوی دقیق این کلمات می‌توانید از غلط املایی جلوگیری کنید و درست‌نویسی  را ترویج دهید.
خواستن یا خاستن: یکی از غلط‌های املایی رایج در زبان فارسی را می‌توان این دو کلمه دانست.
خواستن: درخواست ‌کردن، طلب‌ کردن.
خاستن: بلند شدن، ظاهر شدن.
گذار یا گزار: چه بسیار افرادی که با رسیدن به این واژه با تردید استفاده از «ز، ذ» مواجه شده‌اند.
گزار: انجام دادن، ادا کردن
گذار: قرار دادن، نهادن و گذاشتن.
تفاوت معنایی این دو کلمه، ما را با املای صحیح بسیاری از لغات آشنا می‌کند. برای مثال:
گزار با توجه به معنای ادا کردن خود، در ساخت کلماتی مانند نمازگزار مورد استفاده قرار می‌گیرد.
در مقابل گذار برای افعالی با معنای قرار دادنیا کلماتی مانند قانون‌گذار کاربرد دارد.
اثاث یا اساس: افراد در استفاده از این دو کلمه به ویژه برای وسایل منزل و کاربرد کلمه اثاث‌کشی، دچار غلط املایی می‌شوند.
اثاث: لوازم خانه یا محل کار.
اساس: بنیاد، شالوده، بن.
تسویه یا تصویه: افراد اغلب در کاربرد واژه تسویه/تصویه حساب دچار غلط املایی می‌شوند. این در حالی است که هر دو این واژگان می‌توانند در معنای استفاده خود صحیح باشند.
تسویه: مساوی کردن، یکسان کردن.
تصفیه: صاف کردن، پاکیزه کردن.
تصویه: چنین کلمه‌ای در زبان فارسی وجود ندارد و غلط املایی است.
خرد یا خورد: این دو کلمه نیز ممکن است هم در اشتباهات تایپی و هم در دسته غلط املایی قرار گیرند.
خرد: کوچک و ریز.
خورد: خوراک و طعام.
صواب یا ثواب: افراد به صورت عمده از این دو کلمه به معنای مزد کار نیک استفاده می‌کنند. عدم درک معنای درست واژه می‌تواند سبب شود تا افراد دچار اشتباه تایپی و غلط املایی شوند.
صواب: راست و درست..
ثواب: احسان، کار نیک، پاداش.

غلط‌های املایی رایج

پس از کلمات مشابه که هریک دارای معنایی مجزا هستند، نوبت به واژگانی می‌رسد که به اشتباه، با غلط املایی  در بین عموم رایج شده‌اند. این کلمات به قدری در بین افراد به اشتباه جا افتاده‌اندکه در برخی از موارد درست‌نویسی آن‌ها افراد را دچار خطا می‌کند. در ادامه با برخی از این کلمات آشنا می‌شوید:
راجع به  یا راجب: عده زیادی از افراد به اشتباه، این دو کلمه را راجب می‌نویسند. این در حالی است که املای درست آن راجع به  است.
توجیح یا توجیه: املای صحیح این کلمه توجیه است.
بلیت یا بلیط: بر اساس اصول درست‌نویسی طرز صحیح نوشتار این واژه بلیت است.
ازدحام یا ازدهام: ازدهام به صورت کلی در زبان فارسی کلمه‌ای اشتباه است.
باتری یا باطری: املای صحیح این کلمه باتری است.
زغال یا ذغال: در املای درست این کلمه باید شکل زغال مورد استفاده قرار ‌گیرد.
اتاق یا اطاق: از آن‌جایی که این کلمه ریشه‌ای ترکی دارد و در این زبان حرف «ط» وجود ندارد، باید آن را به شکل اتاق نوشت.
اولویت یا الویت: طرز صحیح استفاده از این کلمه اولویت است.
انضباط یا انظباط: بر اساس اصول درست‌نویسی، طرز صحیح این کلمه کاربرد آن با حرف «ض» است.
تزیین یا تزئین: از اشتباهات رایج املایی استفاده از «ئـ» در این کلمه است. در اصلاح کلمات باید از تزیین استفاده کرد.
دردِدل یا درد و دل: این کلمه گاه در شکل گفتار نیز به صورت درد و دل به کار می‌رود. در حالی که شکل صحیح آن به صورت دردِدل است.
بیفتد یا بیوفتد: درست نوشتن این کلمه در اصل به صورت بیفتد است.
مرهم یا مرحم: این کلمه که عموماً به معنای التیام‌بخش  و مسکن به کار می‌رود، باید به شکل مرهم مورد استفاده قرار گیرد.
علاقه‌مند یا علاقمند: طرز صحیح نوشتار این کلمه از نظر نوشتاری به صورت علاقه‌مند است.
ان‌شاءالله  یا انشاالله: علاوه بر طرز نوشتار گفتار، این واژه نیز در بین عموم به صورت انشاالله رایج است. در حالی که بر اساس اصول درست‌نویسی این کلمه باید به صورت ان‌شاءالله  تلفظ و نوشته شود.
ماکارونی یا ماکارانی: در اصلاح کلمات، این واژه باید به صورت ماکارونی گفته و نوشته شود.

اشتباه املایی در هکسره

غلط املایی هکسره از جمله اشتباهاتی است که به وفور در متون نوشته می‌شود. افراد در موارد بسیاری از «ه» به جای «ــِـ» در انتهای کلمه استفاده می‌کنند. به این غلط املایی هکسره گفته می‌شود.
برای شناخت کاربرد هکسره می‌توانید به انتهای کلمه، واژه است را اضافه کنید. در صورتی که جمله معنای خود را از دست نداد، می‌توانید به آخر کلمه «ه» را اضافه کنید. در غیر این صورت باید از «ــِـ» ربط استفاده کنید.

جمع بستن کلمات

از دیگر مواردی که در اصلاح کلمات باید به آن توجه داشته باشیم، استفاده از جمع فارسی است. به صورت رایج افراد اغلب از جمع مکسر به جای «ها» فارسی استفاده می‌کنند. از آن جایی که جمع مکسر، جمع عربی است، بهتر است نوع فارسی آن جایگزین شود.
مثال:
البسه←لباس‌ها
استفاده از گان: در هنگام استفاده از علامت «ان» در جمع بستن کلمات، باید ه آخر واژه حذف شود. برای مثال:
گشنه ← گشنگان
جمع کردن کلمات جمع: جمع برخی از لغات که خود معنای جمع دارند، از دیگر موارد اشتباه در جمع بستن کلمات است. از نمونه‌های آن می‌توان به جمع اسلحه که خود واژه‌ای جمع است اشاره کرد.

استفاده از علائم نگارشی

علائم نگارشی مانند: ویرگول، نقطه، پرانتز و.. هر یک فاصله‌ای استاندارد از کلمات قبل و بعد از خود دارند. برای مثال نقطه و ویرگول به کلمات قبل خود می‌چسبند و از بعدی فاصله می‌گیرند. در مقابل پرانتز و گیومه از کلمات قبلی فاصله می‌گیرند و به کلمات بعد خود می‌چسبند.
اشتباه تایپی در درج فاصله میان این علائم نگارشی را می‌توان از رایج‌ترین نمونه‌های اصلاح کلمات و متون دانست.

نیم‌فاصله

نیم‌فاصله را می‌توان از جمله موارد پراهمیت دیگر در درست‌نویسی و اصلاح کلمات دانست. کاربرد نیم‌فاصله عموماً در کلمات مرکب، نشانه جمع‌، پسوند و پیشوند کلمات و موارد این‌چنینی است. با دانستن کاربرد نیم‌فاصله می‌توان غلط املایی را کاهش و درست‌نویسی را افزایش داد.
رایج‌ترین، آدم‌ها، درست‌نویسی، نیم‌فاصله، می‌رود و … همه از نمونه‌هایی هستند که باید در آن‌ها از نیم‌فاصله استفاده کرد.

نتیجه‌گیری

در پایان می‌توان نتیجه گرفت در درست‌نویسی و اصلاح کلمات، نوشتن معنای صحیح هر کلمه اهمیت بسیاری دارد. ممکن است شما نیز در نوشتن متون مختلف در استفاده از واژگان مختلف با تردید روبرو ‌شوید. برای نتیجه هر چه بهتر و جلوگیری از غلط املایی بهتر است قبل از به کاربردن کلمات، معنای آن را با حروف مختلف جست‌وجو کنید.
پیشنهاد ما به شما این است که برای نوشتن انواع متن رسمی، اداری و دانشگاهی از نرم‌افزار ویرایش متن فارسی پاک‌نویس  استفاده کنید تا به صورت رایگان و در چند دقیقه، کل متن خود را اصلاح کنید.