اگر کمی به زبان‌شناسی، ویرایش و قلم علاقه داشته باشید، شاید یک بار برایتان سؤال شده باشد که تاریخچهٔ علائم نگارشی در زبان فارسی چیست. در این مطلب از بلاگ پاک‌نویس متوجه می‌شوید که سر و کلهٔ علائم نگارشی از کجا در زبان فارسی پیدا شد. پس، با ما همراه باشید.

تاریخچهٔ علائم نگارشی در زبان فارسی از زمان گذشته تاکنون تحت تأثیر تغییرات فرهنگی و زبانی بوده است. در ادامه به طور خلاصه به تاریخچهٔ این علائم اشاره می‌کنیم:

دورانِ باستان و علائم نگارشی در فارسی

اصلاً در این دوران، علائم نگارشی در زبان فارسی وجود نداشت که بشود در مورد آن چیزی گفت. در قرن‌های دور، در ادبیات و دستورِ زبان فارسی چیزی به عنوان علائم نگارشی یا اعراب‌گذاری در بین مردم رایج نبوده است.

علائم در قرن ۶ به بعد

 در این دوران، با ظهور ادبیات و اشعار بزرگان مانند فردوسی، عمر خیام و…، ادبیات به تدریج تحت تأثیر علائم نگارشی قرار گرفت. در این دوره، استفاده از علائم نگارشی مانند اعراب، نقطه و دونقطه در متون فارسی مشاهده می‌شود.

دورانِ پس از شاهنامه

 پس از فردوسی و حملهٔ اعراب به ایران، تأثیرات عربی بر زبان فارسی به شدت زیاد شد و علائم نگارشی عربی مثل همزه و اعراب به زبان فارسی وارد شد. این تغییرات در ساختار نگارشی و حروف الفبا نیز تأثیر مهمی داشت.

دوران قاجار

یکی از دلایل افزایش حجم علائم نگارشی در زبان فارسی در این دوره این بود که مردم رفته‌رفته باسواد می‌شدند و با شروع کاغذبازی‌های درباری و اداری شاه‌های قاجاری، مردم با خواندن متن‌های بدون علائم نگارشی مشکل داشتند. در این دوره، علائم نگارشی مانند ویرگول، علامت سؤال و علامت تعجب در متون استفاده می‌شدند.

در واقع دوران قاجار شروع ارتباط اکثر جامعه و عوام با خواندن و نوشتن و متن فارسی بود. تا پیش از آن، خواندن و نوشتن و سر و کار داشتن با متن فارسی مختص اشراف و نخبگان بود.

دوره پهلوی و افزایش ناگهانی علائم

 در دوران پهلوی و با شکل‌گیری فرهنگستان، ورود علائم نگارشی از زبان عربی، انگلیسی و فرانسوی به شکلی علمی و صحیح دنبال شد. به عبارتی، در این دوران، زبان‌شناسان به زبان‌های دیگر مراجعه کردند تا علائم نگارشی مفید را وام بگیرند و با زبان فارسی و سهولت در نگارش و خوانش تطبیق دهند.

 به همین دلیل، کارهایی برای ساده‌سازی و استانداردسازی علائم نگارشی در زبان فارسی انجام شد. در این دوره، علائم نگارشی مانند علامت نیم‌فاصله، نقطه‌ویرگول و علامت سؤال و تعجب به صورت رسمی در متون استفاده شد.

دوره معاصر

 در دوره امروزی، استفاده از علائم نگارشی به صورت استاندارد و مشخص‌شده است. علائم نگارشی امروزی شامل همزه، نیم‌فاصله، نقطه‌ویرگول و سایر علائم متداول است. امروزه دستور نگارش صحیح فارسی را فرهنگستان زبان و ادبیات فارسی معین می‌کند و برای درک بهتر نوشته‌هایمان، بهتر است که به طور کامل، طبق دستور خط فرهنگستان عمل کنیم.

توجه کنید که تاریخچهٔ علائم نگارشی در زبان فارسی بر اساس تحقیقات و منابع مختلف ممکن است متفاوت باشد و این مطلب خلاصه‌ای اجمالی در مورد ظهور این علائم در زبان فارسی بود. در نهایت هم فراموش نکنید که زبان فارسی هیچ‌گاه به‌خودیِ خود علائم نگارشی نداشته است و تمام این علامت‌ها از زبان‌های دیگر، به خصوص انگلیسی وام گرفته شده است.

جمع‌بندی

تاریخچه کلی استفاده از علامت‌های نگارشی در زبان فارسی به دوران فردوسی باز می‌گردد اما این علائم به طور صحیح، واضح و رسمی از دوران پهلوی وارد زبان شیرین فارسی شد. رعایت تمام این علامت‌ها برای به دست آوردن یک مطلب کامل و روان الزامی است و استفاده نکردن از این علامت‌ها، خواننده را به خطا گرفتار می‌کند.

حالا ممکن است بگویید که فقط زبان‌شناسان، نویسندگان و مترجمان با علامت‌های نگارشی به طور کامل آشنا هستند و یادگیری استفاده صحیح از آن‌ها کار سختی است. گرچه این دلیل موجهی نیست و یک فارسی‌زبان باید اصول درست‌نویسی را به طور کامل بداند اما نرم‌افزارهای خطایاب متن فارسی هم در این جا به کمک شما می‌آیند.

بهترین نرم‌افزار ویرایش متن فارسی در حال حاضر پاک‌نویس است که فقط با چند کلیک، فاصله‌گذاری قبل و بعد تمام علائم نگارشی متن شما را تصحیح می‌کند و در مواردی در صورت نبود علامت به شما علامت درست را پیشنهاد می‌دهد. برای دانلود رایگان به صفحه غلط‌ یاب املایی فارسی آنلاین مراجعه کنید.